Martinus Nijhoff is zonder enige twijfel een van de belangrijkste dichters van de twintigste eeuw. Als geen ander in zijn tijd (behalve dan Paul van Ostaijen) wist hij aansluiting te zoeken bij de diverse stromingen van het internationale modernisme, zonder daarbij evenwel de eigenheid van zijn oeuvre uit het oog te verliezen. Integendeel, van bij de eerste gedichten overheerst reeds de zo typerende teneur waaraan de poëzie van Nijhoff haar herkenbaarheid, en haar blijvende succes ontleent. Er is de melancholische toon die soms tragische proporties aanneemt maar steevast ingetogen blijft (geheel volgens de conventies van de traditionele poëtica), er is de gespletenheid van het ik dat vruchteloos blijft dromen van een ongerept bestaan (o.m. via de regressieve evocatie van de kindertijd), er is de bijzonder suggestieve taalbeheersing via klank, ritme en beeld. Daarbij komt dat Nijhoff gaandeweg optimaal aansluiting heeft gevonden bij het 'gewone' taalgebruik, door op systematische wijze dagelijkse elementen in zijn poëtische idioom te integreren. Dat heeft echter niet belet dat met name de latere gedichten -- waarvan 'Het uur U' en 'Awater', net als zovele andere teksten, terecht klassiek zijn geworden -- getuigen van een grote densiteit en complexiteit. In het licht van dit uitzonderlijke belang kan men dan ook enkel toejuichen dat de verzamelde gedichten van Nijhoff voortdurend worden heruitgegeven ten behoeve van het lezerspubliek. Belangrijk is wel dat sedert een paar jaren een nieuwe, wetenschappelijke teksteditie voorligt die werd verzorgd door de hoogleraren W.J. van den Akker en G.J. Dorleijn. Mensen in instellingen die nog de oudere editie in hun kast hebben staan, doen er dus goed aan die uitgave te vervangen door de nieuwe editie; het loont alleszins de moeite. [Dirk De Geest]

In 1990 verscheen de eerste druk van deze nieuwe leeseditie van de verzamelde gedichten van de grote Nederlandse dichter (1894-1953). De vorige, van Kamphuis, dateerde van 1954 (laatste herdruk 1978). In 1993 verscheen vervolgens een historisch-kritische editie voor specialisten in de reeks 'Monumenta Literaria Neerlandica' (2 dln. in 3 bdn.*), waarin nieuwe gegevens naar voren kwamen. Deze werden in de tweede druk van de leeseditie (1995**) verwerkt. Het zijn geen ingrijpende veranderingen: sommige gedichten konden bijvoorbeeld nauwkeuriger worden gedateerd. Deze derde druk is aangepast aan de nieuwe spelling, maar verder vrijwel gelijk aan de tweede. De opzet van de leeseditie is om oorspronkelijke en vertaalde poëzie in één band te brengen, plus een selectie uit de nagelaten gedichten (inclusief ongepubliceerde gedichten). Ongepubliceerde jeugdgedichten en talrijke ongepubliceerde gelegenheidsgedichten, evenals de onvoltooide gedichten bleven buiten beschouwing. Kleine druk.